In een tijd waarin persoonsgegevens voortdurend worden verzameld, verwerkt en gedeeld, is het beschermen ervan essentieel. De Functionaris voor Gegevensbescherming (FG) speelt hierin een centrale rol. Deze rol is wettelijk verankerd in de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming), maar in de praktijk staat of valt de effectiviteit van een FG met diens kennis en kunde.
Een goed opgeleide FG is geen luxe, maar een noodzaak. Waarom dat zo is, wordt pas écht duidelijk wanneer we kijken naar de risico’s van een ongeschoolde FG én de voordelen van een deskundige. In deze blog leggen we dat uit, inclusief concrete voorbeelden uit de praktijk.
De verantwoordelijkheid van een FG
Een FG houdt toezicht op de toepassing en naleving van de privacywetgeving binnen een organisatie. Dat houdt in: adviseren, controleren, communiceren met toezichthouders, en risico’s signaleren en aanpakken. Daarvoor is diepgaande kennis nodig van de AVG, technische beveiligingsmaatregelen, en de organisatie zelf.
Wat kan er misgaan? Voorbeelden uit de praktijk
Case 1: De boete voor het HagaZiekenhuis (€460.000) – onvoldoende toezicht op autorisaties
In 2019 kreeg het HagaZiekenhuis een boete van de Autoriteit Persoonsgegevens omdat medewerkers onrechtmatig toegang hadden tot medische dossiers van een BN’er. De interne controle op logbestanden was niet op orde, en er was te weinig toezicht op de toegang tot gevoelige data.
Wat ontbrak?
Een goed opgeleide FG had deze risico’s kunnen signaleren, een DPIA kunnen aanbevelen, en het management kunnen overtuigen van het belang van technische én organisatorische maatregelen, zoals automatische alerts bij verdachte toegang tot dossiers.
Case 2: Gemeente Enschede – onrechtmatige wifi-tracking van burgers
In 2021 werd duidelijk dat de gemeente Enschede jarenlang via sensoren op straat wifi-tracking had toegepast zonder geldige grondslag. De FG had dit moeten herkennen als een verwerking met hoge privacyrisico’s en een DPIA verplicht moeten stellen.
Wat ging mis?
De FG had onvoldoende technische kennis om te begrijpen wat de gevolgen waren van de gebruikte technologie. Hierdoor werd de verwerking niet tijdig gestopt en werd de gemeente uiteindelijk op de vingers getikt.
De risico’s van een onvoldoende opgeleide FG
Deze voorbeelden laten zien wat er gebeurt als de FG:
- de technische impact van dataverwerking niet begrijpt;
- het interne beleid onvoldoende kent of handhaaft;
- niet weet wanneer en hoe een DPIA uitgevoerd moet worden;
- geen draagvlak heeft om het bestuur te adviseren of waarschuwen.
Zonder goede opleiding en ondersteuning is de FG een papieren tijger. En dat maakt de organisatie kwetsbaar voor boetes, reputatieschade en verlies van vertrouwen.
Wat levert een goed opgeleide FG op?
1. Voorkomen van datalekken en boetes
Een goed opgeleide FG herkent op tijd welke processen een risico vormen. Denk aan een HR-afdeling die sollicitaties via e-mail verwerkt of een marketingteam dat klantdata wil gebruiken voor gepersonaliseerde campagnes. Een deskundige FG begeleidt deze processen en voorkomt fouten.
2. Vertrouwen van klanten en partners
Klanten vertrouwen hun gegevens alleen toe aan organisaties die transparant en professioneel omgaan met privacy. Een zichtbaar betrokken FG draagt hieraan bij – denk aan banken, verzekeraars en zorginstellingen waar privacy geen randzaak maar kernwaarde is.
3. Sterkere interne privacycultuur
Een goed opgeleide FG is ook een verbinder. Door trainingen te geven, beleid te vertalen naar de praktijk, en vragen van collega’s serieus te nemen, wordt privacy een gedeelde verantwoordelijkheid in plaats van een ‘moetje’.
4. Innoveren zonder risico
Bij de ontwikkeling van nieuwe apps of diensten kan een deskundige FG adviseren over privacy by design. Zo kunnen innovatie en compliance hand in hand gaan – denk aan het tijdig inbouwen van toestemmingmechanismen, dataminimalisatie of pseudonimisering.
Praktijkvoorbeeld van een succesvolle FG
Case 3: Een zorginstelling met 1200 medewerkers – proactieve privacy-aanpak
Een middelgrote zorginstelling stelde in 2022 een goed opgeleide FG aan met een achtergrond in zowel recht als IT. Binnen een jaar had deze FG:
- interne procedures gestroomlijnd;
- DPIA’s geïmplementeerd bij nieuwe zorgportalen;
- privacytrainingen gegeven aan alle zorgteams;
- én succesvolle communicatie opgebouwd met de cliëntenraad en de toezichthouder.
Het resultaat? Geen incidenten, een geslaagde externe audit, en hogere klanttevredenheid vanwege betere informatievoorziening.
Conclusie
De voorbeelden laten zien dat de FG een spilfunctie vervult in het beschermen van persoonsgegevens. Maar alleen met de juiste kennis, ervaring en houding kan deze rol goed worden ingevuld. De schade van een onkundige FG kan enorm zijn – financieel, juridisch en reputatiegericht. Investeren in een goed opgeleide FG is daarom geen kostenpost, maar een strategische zet.
Een capabele FG voorkomt fouten, versterkt vertrouwen en maakt organisaties toekomstbestendig in een wereld waar privacy telt.
Interesse in onze Opleiding Functionaris voor Gegevensbescherming (FG)? Bekijk dan deze pagina.